udostępnij:
„Szersze udostępnianie książek zaspokajało charakterystyczną dla epoki Renesansu potrzebę sławy. Żadna inna forma przekazu nie mogła równie skutecznie zapewnić twórcom nieśmiertelności jak słowo drukowane”
60 druków, głównie religijnych z brzeskich drukarni można było zobaczyć latem 2012 roku na wystawie w Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu, która towarzyszyła V Kongresowi Polonistyki Zagranicznej.
Najstarszy eksponowany druk to dzieło Adama Gdacjusza z 1679 roku. Ten czołowy pisarz śląski, który tworzył w języku polskim, w swojej najważniejszej książce zatytułowanej „O pańskim i szlacheckim albo rycerskim dyszkrys” rozważa przywileje i obowiązki stanu szlacheckiego.
Także w innych dziełach opisuje panujące wówczas obyczaje, ale dużo pisze też o nieobyczajności. Często odwołuje się do autorów greckich i rzymskich , cytuje Biblię oraz teologów mu współczesnych.
Na wystawie można zobaczyć również inny interesujący druk ,który należał do przebogatego księgozbioru hrabiego Józefa Ossolińskiego, twórcy Zakładu Narodowego im. Ossolińskich . Jest to pochodzący z 1685 roku ”list do Adama Gdacjusza Pastora Kluczborskiego”.
Wśród prezentowanych starodruków najliczniejszą grupę stanowią kancjonały w skład których wchodzą pieśni chrześcijańskie oraz modlitewniki.
Można było podziwiać poszczególne wydania „Kazań albo wykładów porządnych księdza Samuela Dambrowskiego” wydrukowanych w jednej z brzeskich drukarni, której właścicielem był Christian Gottlob Wohlfahrt wydawca najobszerniejszego brzeskiego kancjonału zawierającego 870 pieśni.
Kancjonały i klocki, czyli druki w drewnianych, malowanych okładkach, zdobione często metalowymi zapięciami , zawierające m.in. kazania i modlitwy, Biblie inne druki wydane w j. polskim prezentowane na wystawie pochodzą w większości ze zbiorów Muzeum Piastów Śląskich, ale część udostępniły też Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna w Opolu, Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu oraz z prywatnych kolekcji.
Według jednej z organizatorek wystawy Małgorzaty Młynarskiej prawdziwą perełkę ekspozycji stanowią katechizmy dla dzieci z osiemnastego wieku „Krótka nauka chrześcijańska dla dziatek, które chcą przystępować do Wieczerzy Pańskiej” i „Rozszerzona i poprawiona droga do nieba, która nie tylko dziatkom pierwsze litery nauki krześciańskiej rzetelnie podać: ale też dorosłym ludziom i gospodarzom do założenia prawego gruntu w zbawiennej ewangelickiej religiey i w prawdziwym krześciaństwie wygodna być może…”wydana przez Gottfrieda Trampa w 1729 roku.
Ważne miejsce w ekspozycji dodaje M. Młynarska zajmują Biblie, a głównie Biblia Święta z 1768 roku wydana prze Jana Ernesta Trampa, w której zachowano oryginalną ortografię polską oraz zmieniono numerację łacińską na arabską.
W związku z Wystawą zatytułowaną „Druki brzeskie w języku polskim XVII- 1 poł.XX w. ukazał się katalog z tekstem wspomnianej już M. Młynarskiej i Anny Techmańskiej ilustrowany mapami, a także wykazem druków brzeskich oraz zdjęciami prezentowanych starodruków autorstwa znanego opolskiego fotografika Jerzego Stemplewskiego.
Drukarnia Trampów to tylko jedna z wielu działających w Brzegu od XVII do I.poł. XIX drukarni, od tej najstarszej znanej, której właścicielem był Caspar Sigfried, poprzez m.in. drukarnie Baltazara Klose, Krzysztofa Tschorna, Jana Krzysztofa Jacoba (Jacobiego) na Filipie Eberhardzie Falchu kończąc.
Położony nad Odrą Brzeg, gdzie już w 1610 roku nyski drukarz Caspar Sigfried uruchomił na użytek publiczny pierwszą prasę drukarską i kiedy ukazała się pierwsza książka miejska ordynacja przeciwpożarowa do połowy XIX wieku pozostawał doliną drukarstwa i edytorstwa. Właśnie wtedy w mieście działało 8 drukarń książek, wytwórnia papieru i 3 księgarnie.
Wiktor Krzewicki
