udostępnij:
Jest jedną z najwybitniejszych postaci w dziejach Polski
Urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie na Wileńszczyźnie. W wyniku pośredniego udziału w przygotowaniu spisku na życie cara Aleksandra III został skazany na zesłanie na Syberię na okres 5 lat. Po powrocie w 1892 roku rozpoczął w Wilnie działalność socjalistyczną. Wkrótce został najwybitniejszym działaczem PPS w kraju, wydawcą Robotnika, autorem dokumentów programowych oraz architektem linii politycznej partii. Aresztowany ponownie w lutym 1900 roku zdołał w maju następnego roku uciec ze szpitala w Petersburgu. W obliczu wojny rosyjsko-japońskiej Piłsudski postanowił rozbudować zbrojne ramię PPS w formie bojówek, a dodatkowo zaapelować o pomoc Japonii, czemu służyła podróż do tego państwa w 1904 roku. W 1908 Piłsudski patronował powstaniu Związku Walki Czynnej, a następnie organizacji paramilitarnych orientujących się na wykorzystanie zbliżającej się wojny pomiędzy Austro-Węgrami a Rosją dla wywołania antyrosyjskiego powstania poprzez wkroczenie zbrojnych oddziałów strzeleckich do Królestwa Polskiego. 3 sierpnia 1914 pierwszy patrol kawaleryjski a w trzy dni potem następne oddziały strzeleckie wkroczyły na Kielecczyznę. Piłsudski występował jako reprezentant Rządu Narodowego w Warszawie, którego rozkazom polecał się podporządkować. Jednakże około połowy sierpnia jego ruch został pod naciskiem Wiednia przekształcony w Legiony Polskie, w których on sam został następnie dowódcą I Brygady. Niezadowolony w braku deklaracji Austro-Węgier co do przyszłości ziem polskich, Piłsudski zorganizował w Legionach, Naczelnym Komitecie Narodowym oraz w społeczeństwie Galicji oraz Królestwa opozycję wobec państw centralnych, aż do indywidualnego podania się do dymisji w lecie 1916 roku oraz masowej odmowy przysięgi na wierność państwom centralnym w lipcu 1917 roku włącznie. Aresztowany 22 lipca 1917, spędził kilkanaście miesięcy internowany przez Niemców w Magdeburgu. Po powrocie do Warszawy 10 listopada 1918 roku przejął władzę wojskową, a 14 listopada także polityczną, którą sprawował jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. W ciągu kilku tygodni doprowadził do rozpisania wyborów oraz zwołania w lutym 1919 roku Sejmu zwanego Ustawodawczym oraz wprowadzenia postępowego ustawodawstwa. W ogromnie trudnych warunkach, po ponad 100 letniej niewoli, w sytuacji zagrożenia niepodległości przez Niemców, bolszewików, Ukraińców a nawet Czechów organizował wojsko. Będąc zwolennikiem sojuszu z narodami kresowymi starał się wprowadzić w życie idee federacyjne. Poszukiwał sojuszu z Litwą (1918-1920), wprowadził w życie sojusz polityczno-wojskowy z Ukraińską Republiką Ludową (1920). Zdołał obronić państwo przed nawałą bolszewicką w słynnej Bitwie Warszawskiej (16-18 sierpnia 1920), której plan sam nakreślił i którą jako dowódca Grupy Uderzeniowej kierował.
Po wojnie uchylił się od kandydowania w wyborach prezydenckich w grudniu 1922 roku a w 1923 wycofał się z życia politycznego. Powrócił na scenę po trzech latach doprowadzając do zbrojnego przejęcia władzy w dniach 12-18 maja 1926. Wystąpienie skierowane było przeciwko partyjnictwu, korupcji, oraz osłabieniu siły państwa. Po przewrocie uchylił się od przyjęcia wyboru na urząd prezydenta RP, pełnił natomiast, aż do zgonu w dniu 12 maja 1935 roku obowiązki Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Wywierał znaczny wpływ na politykę zagraniczną starając się o utrzymanie sojuszu z Francją oraz zbliżenie do Anglii. Zawarł układy o nieagresji z Rosją sowiecką w 1932 oraz Niemcami w 1934 roku. Ten drugi układ jedynie po niepowodzeniu planu wojny prewencyjnej przeciw Hitlerowi z 1933 roku. Przywrócił odrodzonej Rzeczypospolitej należne miejsce w rodzinie narodów europejskich.
Mimo upływu lat Józef Piłsudski pozostaje symbolem bezkompromisowej walki o niepodległość, oddania idei oraz niezależności polskiej polityki zagranicznej. Pamięci jego dokonań służy Instytut powołany w 1923 w Warszawie, a odtworzony w 1943 roku w Nowym Jorku.
