udostępnij:
80 lat temu 14 lutego 1942 roku powstała Armia Krajowa, która była największą armią podziemną w Europie czasu II wojny światowej. Decyzję o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w AK podjął naczelny wódz gen. Władysław Sikorski. Chodziło o scalenie różnych konspiracyjnych oddziałów i podporządkowanie ich rządowi RP w Londynie.
Armia Krajowa była konspiracyjną organizacją wojskową stanowiącą integralną część Sił Zbrojnych RP. Podlegała Naczelnemu Wodzowi i Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. W zamierzeniach rządu miała być organizacją ogólnonarodową, ponadpartyjną, a jej Komendant Główny jedynym, upełnomocnionym przez rząd dowódcą krajowej siły zbrojnej. Ocenia się ,że latem1944 liczyła ok. 380 tysięcy żołnierzy.
Komendanci gł. AK to Stefan Rowecki ps. ”Grot”, Tadeusz Komorowski ps. ”Bór” i Leopold Okulicki ps. ”Niedźwiadek”
Geneza Armii Krajowej związana jest z wydarzeniami nocy z 26 na 27 września 1939 roku kiedy grupa wyższych oficerów z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim, przy współudziale prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego zawiązała konspiracyjną organizację Służba Zwycięstwu Polski w skład której weszło 200 organizacji wojskowych spod okupacji niemieckiej i sowieckiej. Stała się ona zalążkiem rozbudowanego potem Państwa Podziemnego.
Głównym celem AK była walka o odzyskanie niepodległości, a kulminacyjnym punktem działań stało się Powstanie Warszawskie, które poprzedziła akcja ”Burza”. Przygotowaniem i wykonaniem akcji sabotażowo-dywersyjnych i specjalnych zajmowały się autonomiczne piony wydzielone z KG AK: Związek Odwetu, “Wachlarz” i Kierownictwo Dywersji, pod nadzorem Kierownictwa Walki Konspiracyjnej, a następnie Kierownictwa Walki Podziemnej. Innymi formami walki bieżącej były: organizowana na szeroką skalę akcja propagandowa wśród społeczeństwa polskiego (prowadzona przez Biuro Informacji i Propagandy), wydawanie prasy, np. “Biuletynu Informacyjnego”, szerzenie dezinformacji wśród Niemców (akcja “N”) oraz wywiad wojskowy. Ważną rolę odegrali też cichociemni, specjalnie przeszkoleni oficerowie na emigracji, którzy jako skoczkowie spadochronowi trafiali do kraju i tu dowodzili oddziałami AK.
Na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej oddziały Armii Krajowej walczyły z wycofującymi się Niemcami i ujawniali się wobec Armii Czerwonej. Niestety odpowiedzią Armii Czerwonej i NKWD było rozbrajanie AK-owców i wywożenie w głąb Związku Sowieckiego, także po rozwiązaniu AK 19 stycznia 1945 roku.
Wobec represji sowieckich i polskich służb bezpieczeństwa nie wszystkie oddziały AK podporządkowały się rozkazowi o demobilizacji. Powstały nowe organizacje konspiracyjne m.in.: Ruch Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenie “Wolność i Niezawisłość”. Żołnierze AK byli prześladowani przez władze komunistyczne, zwłaszcza w okresie stalinizmu, wielu z nich skazano na karę śmierci lub wieloletniego więzienia.
Straty AK wyniosły ok. 100 tys. poległych i zamordowanych żołnierzy, ok. 50 tys. zostało wywiezionych do ZSRR i uwięzionych. Do moskiewskiego więzienia trafił m.in. gen. Okulicki, sądzony w procesie szesnastu przywódców Państwa Podziemnego.
Wobec represji sowieckich i polskich służb bezpieczeństwa nie wszystkie oddziały AK podporządkowały się rozkazowi o demobilizacji. Powstały nowe organizacje konspiracyjne m.in.: Ruch Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenie “Wolność i Niezawisłość”. Żołnierze AK byli prześladowani przez władze komunistyczne, zwłaszcza w okresie stalinizmu, wielu z nich skazano na karę śmierci lub wieloletniego więzienia. Jednak Akowcy wytrwali i kontynuowali swoja misję najpierw wśród „Żołnierzy Wyklętych”, potem już w wolnej Polsce w Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Działają do dzisiaj, przekazując tradycję Armii Krajowej.
Niestety wielu z nich odchodzi na wieczną wartę.
(wk)
Armia Krajowa była konspiracyjną organizacją wojskową stanowiącą integralną część Sił Zbrojnych RP. Podlegała Naczelnemu Wodzowi i Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie.
