udostępnij:
Koło Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Brzegu istnieje już 25 lat. Powstanie Koła zapoczątkowała uchwała wydana przez Zarząd Okręgu ŚZŻAK w Opolu 14.02.1997 roku na wniosek Tadeusza Czajkowskiego, żołnierza AK-WiN, czortkowianina, ale także przez wiele lat brzeżanina, majora w stanie spoczynku. 3 kwietnia 1997 roku rozpoczęło w Brzegu działalność Koło Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
W działalność koła włączyli się brzeżanie, którzy byli żołnierzami AK bądź działali w strukturach konspiracyjnych, ale także ich rodziny I znajomi, dla których ideały Armii krajowej pozostawały wciąż ważne. W skład pierwszego zarządu weszli wtedy, poza Tadeuszem Czajkowskim(prezesem) także wiceprezesem Zygmunt Cmak, Jan Andros skarbnik, Ludwika Dempniak sekretarz oraz Zdzisław Czepułkowski (przewodniczący Komisji Rewizyjnej) .
Sześć miesięcy później 11 listopada 1997 roku na dziedzińcu brzeskiego zamku ks. kardynał Henryk Gulbinowicz poświęcił sztandar brzeskiego koła. Rodzicami chrzestnymi sztandaru zostali por. Anna Korzyńska i por. Zygmunt Cmak. Projektantem sztandaru był prezes brzeskiego koła, a wykonawcą zakład Danuty Śnieżek z Opola. Na górnej części drzewca sztandaru umieszczonych zostało 17 pamiątkowych gwoździ honorujących tych wszystkich, którzy wspierali ufundowanie sztandaru.
Wśród fundatorów znaleźli się m.in. członkowie Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej :Jerzy Woźniak, Roman Wróbel oraz wiceprezes Okręgu Opole ŚZŻAK Włodzimierz Hundt.
Pierwszą ważną inicjatywą Koła było uroczyste odsłonięcie i poświęcenie obelisku 11 listopada 1998, poświęconego pamięci więźniów obozu Brieg-Pampitz w tym żołnierzy Armii Krajowej. Inicjatywa postawienia przy drodze do Pępic obelisku powstała m.in. pod wpływem artykułów Sławomira Stanisława Nicieji poświęconych historii obozu. W inicjatywie postawienia obelisku zaangażowali się poza inż. Tadeuszem Czajkowskim ówczesnym prezesem brzeskiego koła także Genowefa Prorok ówczesna dyrektor Gimnazjum w Skarbimierzu, ówczesny przewodniczący Rady Miasta Maciej Stefański, dyrektor Ochotniczego Hufca Pracy Marek Ściślak .Andrzej Pulit wójt gminy Skarbimierz oraz historyk Marek Stajszczyk oraz ówcześni członkowie koła ŚZŻAK.
Niespełna rok później 29 sierpnia 1999 roku na cmentarzu komunalnym w Brzegu przy ul. Starobrzeskiej został odsłonięty monument, którego projektantem był też inż. Tadeusz Czajkowski. Przy współpracy z oddziałem Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Brzegu, ale także Zarządem Opolskiego Okręgu ŚZŻAK. Monument powstał ku czci Polaków pomordowanych na Wschodzie. Inskrypcja na monumencie brzmi: ”W hołdzie Polakom pomordowanym na Kresach Wschodnich przez nacjonalistów ukraińskich OUN i UPA w latach 1939-1946.
W 2000 roku wspólnie z ZHP w Brzegu został odsłonięty obelisk poświęcony Wincentemu Musze wybitnemu brzeżaniniowi i zasłużonemu działaczowi harcerskiemu, komendantowi Szarych Szeregów w Krakowie działaczowi WiN-u.
Brzeskie Koło Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej przyczyniło się też do przygotowania i odsłonięcia 3 pamiątkowych tablic w brzeskich kościołach. Pierwszą odsłonięto 11 listopada 2000 roku w kościele Św. Mikołaja z napisem: “W hołdzie żołnierzom Armii Krajowej walczącym z okupantem hitlerowskim i sowieckim o niepodległość Polski”.
Na prośbę Związku Sybiraków zarząd brzeskiego koła ŚZŻAK włączył się także w wykonanie tablicy pamiątkowej poświęconej pamięci deportowanych na Sybir i odsłoniętej w lutym 2001 r. również w kościele św. Mikołaja. Projekt tablicy poświęconej ks. Zbigniewowi Stefaniakowi wykonał też T. Czajkowski. Tablicę odsłonięto w listopadzie 2005 roku. Prezes Czajkowski wspólnie z inż. architektem Tomaszem Bączkiem włączył się aktywnie w budowę pomnika ”Solidarności” przy kościele pw. Miłosierdzia Bożego w Brzegu. Uroczyste odsłonięcie pomnika odbyło się w sierpniu 2005 roku. Brzescy Akowcy aktywnie włączyli się w inicjatywę nadania imienia Józefa Piłsudskiego pierwszemu gimnazjum w Brzegu i później 22 maja 2002 roku uczestniczyli w zorganizowanej przez szkołę uroczystości.
Jedną z ważniejszych inicjatyw brzeskich Akowców było zaangażowanie się prezesa T. Czajkowskiego w projekt budowy pomnika żołnierzom zbrojnego podziemia niepodległościowego związanym z II konspiracją, którego odsłonięcie odbyło się w grudniu 2006 roku. Poza Tadeuszem Czajkowskim wśród inicjatorów tego przedsięwzięcia znaleźli się : Eugeniusz Mróz obecnie najstarszy członek ŚZŻAK na Opolszczyźnie, ale przede wszystkim członek brzeskiego koła, żołnierz Armii Krajowej przyjaciel i sąsiad św. Jana Pawła II jeszcze z czasów zamieszkania w Wadowicach, ale także prezes nyskiego koła ŚZŻAK por. Jan Dominiewski, oraz porucznik Adam Zbiegieni i porucznik Regina Mac, z Opola.
Z okazji 10- lecia istnienia ŚZZAK koła w Brzegu została przygotowana wystawa edukacyjno-historyczna Żołnierze Polski Walczącej pod patronatem Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej we Wrocławiu Delegatura w Opolu Instytutu Pamięci Narodowej. Wystawa została sfinansowana ze środków Urzędu Marszałkowskiego jako jedno z zadań publicznych w dziedzinie kultury. Nad wystawą patronat objął ówczesny marszałek województwa opolskiego. Wystawa była prezentowana w wielu miejscach Opolszczyzny. Patronat medialny ekspozycji zapewniły lokalnie: “Kurier Brzeski” i “Gazeta Brzeska”. Teksty do wystawy przygotowali: Janusz Jakubów, Marek Stajszczyk, Wiktor Krzewicki, Genowefa Prorok, Marek Ściślak. Opracowaniem graficznym zajął się Tomasz Fronckiewicz.
Koło ŚZŻAK zaangażowało się też w akcję odbudowy najstarszego zabytku w Brzegu ”Kościoła pofranciszkańskiego św. Piotra i Pawła na Placu Młynów w Brzegu.
Koło współpracowało i współpracuje nadal z brzeskimi szkołami z I LO im. B. Chrobrego i II LO im. Z. Herberta oraz Gimnazjum im Józefa Piłsudskiego w Brzegu , Gminny Zespół Szkół w Skarbimierzu-Osiedle. Cały czas utrzymywana jest współpraca ze środowiskiem harcerzy w Brzegu Czarna Trzynastka i Zielona Polana.
Bardzo dobrze układała się współpraca z Niezależnym Ruchem Kombatantów Armii Krajowej w Grodkowie, ale także z innymi organizacjami jak: NSZZ Solidarność, Towarzystwem Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, oraz z wojskiem czyli z 1 Brzeską Brygadą Saperów im. Tadeusza Kościuszki oraz z Związkiem Harcerstwa Polskiego ( Czarna Trzynastka im. Józefa Grzesiaka oraz Związkiem Harcerstwa Rzeczypospolitej, a także miejscową Drużyną Strzelecką im. Żołnierzy Niezłomnych działającą przy II LO im Z. Herberta oraz Stowarzyszeniem Odra-Niemen.
Po śmierci Tadeusza Czajkowskiego prezesem brzeskiego koła został wybrany porucznik w stanie spoczynku, żołnierz 27 DPAK Roman Domański ps.”Sęp”.Od samego początku był aktywny w kontaktach z brzeskimi szkołami, w czasie spotkań opowiadał o swoich wojennych przeżyciach i prezentował archiwalne zdjęcia świadczące o jego udziale w działaniach zbrojnych Wołyńskiej Dywizji AK z czasów II wojny. Prezes Domański jest wiceprzewodniczącym Klubu Historycznego im. Gen. Stefana Grota Roweckiego. Pod przewodnictwem prezesa R. Domańskiego ukonstytuował się nowy Zarząd Koła, a wiceprezesem został wybrany Ireneusz Seliga.
Koło ma swoich kapelanów. Pierwszym kapelanem był ks. Bolesław Robaczek. Następnie funkcję kapelana sprawował ks mjr Sławomir Gadowski, a obecnie kapelanem brzeskiego koła ŚZŻAK jest ks. Kapitan Piotr Rokita.
Koło współpracowało i współpracuje nadal z brzeskimi szkołami z I LO im B. Chrobrego i II LO im. Z. Herberta oraz Gimnazjum im Józefa Piłsudskiego w Brzegu , Gminny Zespól Szkół w Skarbimierzu-Osiedle .
Od listopada 2007 roku działa też Klub Historyczny im gen. Stefana Roweckiego Grota, którego przewodniczącym na zebraniu założycielskim został wybrany Wiktor Krzewicki. Klub zajął się popularyzacją historii najnowszej poprzez wykłady historyków, spotkania ze świadkami wydarzeń historycznych, projekcje filmów historycznych i wystawy. Klub powstał w Warszawie w 2002 z inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej i Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W całym kraju, także w Brzegu, powstały oddziały Klubu gen. ”Grota”. Przedstawiciele klubu “Grota uczestniczą cały czas w uroczystościach patriotycznych organizowanych przez władze samorządowe, ale także wspólnie ze ŚZŻAK co roku organizują takie uroczystości związane z Armią Krajową , Polskim Państwem Podziemnym, ale także z podziemiem niepodległościowym działającym w latach od 1944-1963.W 2017 roku klub Historyczny im. Gen Grota Roweckiego obchodził uroczystości 10-lecie istnienia. W ramach jubileuszu na Zamku Piastów Śląskich z którą to instytucją prowadzona jest też stała współpraca została zaprezentowana wystawa:” A kto chce być wolnym ,a kto chce być sługą przedstawiającą postacie podziemia niepodległościowego także z terenu Brzegu. Wystawę przygotowały wspólnie Radio Opole i Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej z Opola na czele z Bolesławem Bezegiem
Pierwszy prezes koła ŚZŻAK w Brzegu T. Czajkowski ps. ”Sas”, ”Kotwica” wspólnie z innym członkiem Koła Marianem Bobolewskim żołnierzem AK, a potem NSZ-u byli jednymi ze współinicjatorów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych obchodzonego co roku 1 marca w rocznicę zamordowania członków IV Zarządu organizacji Wolność i Niezawisłość.
Brzeskie koło cały czas podejmuje inicjatywy związane z upamiętnieniem żołnierzy Armii Krajowej i podziemia niepodległościowego i stara się prowadzić działalność edukacyjną dotyczącą historii najnowszej w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych.
Duch jaki przyświeca naszemu kołu jest wiecznie żywy, a słowa, które widnieją na sztandarze koła ”Bóg Honor Ojczyzna” zobowiązują członków koła do aktywnej działalności patriotycznej, ale także samopomocowej.
W naszej działalności kierujemy się słowami Józefa Piłsudskiego ;”Być zwyciężonym, a nie ulec to zwycięstwo. Zwyciężyć i spocząć na laurach to klęska”.
Kontakt z Kołem: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Koło w Brzegu,
49-300 -Brzeg, ul Piastowska 4
Tel. kontaktowy: wiceprezes ŚZŻAK Brzeg- Ireneusz Seliga 660- 258-676
