udostępnij:
W Brzegu obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w tym roku rozpoczęły się od uroczystej Mszy Św. poświęconej Żołnierzom Wyklętym i ich rodzinom. W uroczystości 26.02.2023 roku w Kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego uczestniczyła rodzina jednego z oficerów Armii Krajowej Adama Lazarowicza “Klamry”, także wiceprezesa IV Zarządu Głównego WiN zamordowanego przez komunistów, podobnie jak sześciu pozostałych członków kierownictwa WIN 1 marca 1951 roku. Właśnie w tym dniu od 13 lat w całym kraju obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
Zebrani w Kościele mogli wysłuchać rodzinnego świadectwa Przemysława Lazarowicza w stanie wojennym działacza Solidarności Walczącej, którego ojciec Zbigniew Lazarowicz, ps. Bratek” i dziadek byli Akowcami, oraz Żołnierzami Wyklętymi. Niestety, ale doczesne szczątki jego dziadka legendarnego “Klamry” do dzisiaj nie zostały odnalezione.
W uroczystości uczestniczył poczet wojskowy z 1 Pułku Saperów z Brzegu, ale także miejscowi terytorialni, poczty sztandarowe organizacji społecznych i kombatanckich oraz poczty reprezentujące kilka brzeskich szkół. Wśród zaproszonych gości byli przedstawiciele władz samorządowych i wojewódzkich. Organizatorem uroczystości były Klub Historyczny im. gen. Stefana Roweckiego Grota wspólnie ze Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej Kołem w Brzegu.
Kilka dni później 1 marca 2023 roku uroczystości poświęcone Żołnierzom Niezłomnym zorganizował dowódca brzeskiej jednostki wojskowej. Odbyły się one na dziedzińcu przed Wojskowym Klubem Garnizonowym, gdzie po wysłuchaniu okolicznościowych przemówień, apelu pamięci poświęconego Żołnierzom Niezłomnym Wyklętym oraz salwie honorowej delegacje złożyły wiązanki kwiatów pod tablicą upamiętniającą jednego z żołnierzy podziemia antykomunistycznego, po wojnie także uwięzionego w brzeskim więzieniu Jana Sabina ps. Wiewiórka żołnierza 6 Wileńskiej Brygady AK-WIN i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. W uroczystości wzięła udział rodzina Żołnierza Wyklętego Jana Sabina.
Podobnie jak w całym kraju, także w Brzegu w niedzielę 5 marca 2023 roku już po raz kolejny 1 Pułk Saperów zorganizował bieg Tropem Wilczym w którym wzięli udział żołnierze z brzeskiej jednostki, ale także z brzeskiej jednostki Wojsk Obrony Terytorialnej, przedstawiciele służb mundurowych oraz brzeskiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
Uczestnicy przebiegli dystans 1963 metrów. I każdy z uczestników otrzymał pamiątkowy medal za udział w biegu. Wyznaczona odległość nie jest przypadkowa i wiąże się z rokiem, w którym został aresztowany przez komunistów ostatni Żołnierz Wyklęty Józef Franczak, ps. Lalek. W wystąpieniu przed biegiem jeden z oficerów zaznaczył, że właśnie w tym roku (2023) będziemy obchodzili 60 rocznicę zamordowania ostatniego Żołnierza Wyklętego Niezłomnego “Lalka”.
Trzeba też pamiętać, że po zakończeniu II wojny w Brzegu działo ok 150 konspiratorów i żołnierzy wyklętych w kilkunastu organizacjach niepodległościowych, także zbrojnych.
Także tu, gdzie od 1945 roku funkcjonował garnizon wojsk sowieckich była bardzo silna komórka WiN-u. Bardzo aktywne było małżeństwo Krystyny i Romana Kmiecików. W mieście działały przeniesione z Kresów na tzw. Ziemie Zachodnie grupy poakowskie, ale również lokalne organizacje o charakterze niepodległościowym. Przy okazji warto też przypomnieć kilku znaczących Wyklętych jak Eugeniusz Werens, Franciszek Szara, Karol Kubik, harcmistrz Wincenty Mucha, czy związani z AK i WiN-em księża: Stanisław Kluz, Dionizy Baran, Czesław Wersztein i Józef Śmietana.
„Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych, za krew przelaną w obronie ojczyzny” – napisał w lutym 2010 r. prezydent Lech Kaczyński, który podjął inicjatywę ustawodawczą w zakresie uchwalenia tego święta.
Ta idea, podtrzymana przez kolejnego prezydenta Bronisława Komorowskiego, została zrealizowana ustawą z 3 lutego 2011 r. O wprowadzenie tego święta ubiegał się również prezes IPN Janusz Kurtyka.
Na koniec warto jeszcze przypomnieć, że również Brzeg ma swój udział w staraniach o ustanowienie Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Wówczas w inicjatywę zaangażowali się Tadeusz Czajkowski ps. Kotwica żołnierz AK-WiN pierwszy prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koła w Brzegu oraz Marian Bobolewski ps. ”Góral” żołnierz AK, a potem także Narodowych Sił Zbrojnych, którzy jako przedstawiciele środowisk kombatanckich wspierali głównego pomysłodawcę Święta ówczesnego wiceprezydenta Opola Arkadiusza Karbowiaka zresztą jednego z współtwórców Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL-u na Rakowieckiej 37 w Warszawie.
Wiktor Krzewicki
sekretarz Opolskiego Okręgu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej
